Malatya ERHAÇ Askeri Hava üssü / Havalimanı ismi nereden geliyor?

Malatya merkez ilçesi Akçadağ, ova ve dağlık bir konumda kurulmuştur. Başlıca düzlükler Erhaç Düzü, Arga Düzü ve Ören Düzü adıyla anılır.

Erkan-ı Harbiyye-i Umumiyye matbaasında tab olunmuşdur. Sene-i maliye 1332 (1916) Haritanın kaynağı.

Alıntı( Süleyman Demir. Araştırmacı yazar)

"... Erhaç Düzü, Akçadağ ilçesinin Kuzeydoğusunda, Sultansuyu Çayı ile dağlık alanın arasındaki haff meyilli ve düzlük alanlardan oluşan coğrafi bir bölgedir. Geniş anlamıyla Ilıcak, Yeniköy, Kırkpınar, Şeyhler, Aksaray, Bahri, Yağmurlu, Eğin, Mihmanlı, Esenli ve Örükçü köylerini içerisine alan bir arazidir. Dar anlamıyla ise bugün Malatya havaalanının bulunduğu alanı ifade etmekte; “Erhaç Havaalanı” olarak adlandırılmaktadır.

Yöre, tarihi olarak. Hayvancılığa uygun konumuyla Anadolu’ya yapılan ilk Türk göçleri ve saklanmaya elverişli konumu dolayısıyla da Moğol zulmünden kaçan Türkmenlere bir sığınak olmuştur. Böylece Anadolu’da ilk Türkleşen bölgelerden olmuştur. Türkiye Selçuklu ve Danişmendli Beylikleri arasında sık sık el değiştiren yöre, Dulkadıroğulları hakimiyetine girmiş, 1516’da Osmanlı hakimiyetine girinceye kadar Dulkadıroğulları hakimiyetinde kalmıştır.

1560 tarihli Kanuni dönemi tapu tahrir defterlerinde Erhaç Düzü çevresindeki köyler Dulkadıroğullarının ana kollarından olan “Mihmadlu Yörüklerinin” kışlağı olarak kullanılmış ve Osmanlı Devleti buradaki Yörüklerden kışlak vergisi almıştır.

Malatya Havalimanı (Erhaç askeri havaalanı )

Malatya Erhaç Hava Üssü Ne Zaman Açıldı?

İşleticilerinin Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü ve Türk Hava Kuvvetleri’nin olduğu Malatya Erhaç Hava Üssü 1941 yılında Akçadağ Erhaç düzünde geniş bir alana kurulmuştur.

Rakımı 850 metredir. Şehir merkezine 34 kilometre uzaklıktadır.

Sivil ve askeri uçuşları karşılamaktadır. Malatya Erhaç Hava Üssü Akçadağ’da bulunmaktadır.

7.Anajet Üs Komutanlığı, Muharip Hava Kuvveti ve Hava Füze Savunma Komutanlığı'na bağlı olarak görev yapmaktadır. Karargahı Malatya'dadır.

Sivil ve askeri uçuşları karşılamaktadır.

İçerisinde 171., 172., ve 173. filolar bulunmaktadır. Teknik özellikler bakımından bünyesinde uçak bakım hangarı, eğitim merkezleri, bakım atölyeleri, uçak sığınakları, jeneratör tesisi ve yangın suyu deposu gibi hizmetleri içeren tesisler mevcuttur.

Araştırmacı- yazar Nezir Kızılkaya arşivinden

Sivil ve askeri olan havalimanından haftanın her günü tarifeli seferler düzenleniyor. Türk Hava Yollarının yanı sıra özel havayolu şirketlerinin İstanbul, Ankara, Antalya ve İzmir'den Malatya'ya seferleri ve havaalanından kent merkezine organize ettikleri servisleri bulunmaktadır.

2007 yılından itibaren ise uluslararası uçuşlara da açık durumda. Havalimanı sivil ve askeri amaçlı olup, yararlanma ve kullanma hakkı Devlet Hava Meydanları İşletmesi ile Hava Kuvvetleri Komutanlığı'ndadır.

O günden beri aynı isimle kullanılmaya devam eden Malatya Erhaç Havalimanı’nın ismi Askeri havaalanı olarak kullanılmaya devam edilmekte.

Aynı yerde bulunan Sivil Havalimanının adı Malatya Havalimanı olarak kullanılmaktadır..

Havalimanı Statüsü: Sivil / Askeri Ortak Kullanım

Türk Hava Kuvvetleri 7. Ana Jet Üs Komutanlığı Erhaç’tadır ve Malatya Havalimanı askeri uçuşlar için de kullanılmaktadır.

Erhaç Askeri Hava Üstü

Fotoğraf özel arşivden alıntı.(7)

Malatya Havalimanı, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından verilen Yeşil Havaalanı (Green Airport) belgesine de sahiptir.

Erhaç/Arhaç/Arxac Sözcüğünün Anlamı ve Kullanımı:

Türkçe'de ve özellikle coğrafi isimlerde sıkça karşımıza çıkan, kökeni ve anlamı merak edilen bir terimdir. Bu sözcüğün çeşitli anlamları ve kullanım alanları bulunmaktadır.

Malatya Yöresinde

Osmanlı dönemi askeri haritasında (1916) Arap harfleriyle Türkçe yer isimleri "Erhaç düzü", "Arga Düzü" ve "Ören Düzü" adıyla yazılmıştır. Malatya'daki askeri havaalanı, Erhaç düzü üzerine inşa edildiği için "Erhaç Hava Alanı" adını almıştır. Medyada yer alan, havaalanının adının havaalanında yapımında çalışan bir Fransız kadın mühendisin soyadından geldiği iddiası gerçek değildir. Erhaç sözcüğünün "haç" ile (Hristiyanlığın sembolü) bir ilişkisi yoktur. Bu iddia şehir efsanesinden ibarettir.

Türkçede Sözcüğün Anlamı

* Erhaç:

* Malatya askeri havaalanının adıdır.

* Sürü ve büyükbaş hayvanların yattığı, açık havada dinlendiği yer anlamına gelir.

* Arxaç: Azerbaycan'da bir dağ adı olarak kullanılır.

* Arhaç:

* Iğdır'da eski adı Arhaç olan bir köy bulunmaktadır. Şu anki adı Erhacı'dır.

* Malatya Hekimhan ilçesi Türk Alevi Basak köyünde davarların açıkta toplu olarak yattıkları yer, düz dağ sırtlarına denir.

* "Asıl Kökeni: Sözcüğün asıl kökeni tam olarak bilinmemekle birlikte, Türkçedeki "ar" (ara, arazi) ve "çayır" kelimeleriyle ilişkilendirilebilir. Bu da sözcüğün geniş ve açık bir alana, özellikle hayvanların otlatıldığı bir yere işaret ettiği düşüncesini güçlendirir." Alıntı

Özetle: Erhaç/Arhaç/Arxaç sözcüğü, Türkçede genellikle açık ve geniş bir alana, özellikle hayvanların otlatıldığı bir yere işaret eder. Bu sözcüğün farklı bölgelerdeki kullanım alanları ve kökeni hakkında daha detaylı araştırmalar yapılması gerekmektedir.

Sözcüğün kökeni hakkında daha detaylı bir dilbilimsel araştırma yapılabilir.

Malatya'da Havaalanı Kurulan Yerler

* Battalgazi İlçesinde (Eski Malatya): Ziraat Okulu bitişiğinde Uçaksavar Bataryası atış sahası bulunmaktaydı.

* Malatya Merkez Karakavak Mahallesi:

Malatya Şeker fabrikasının arkasında bu günkü 2. Hava Lojmanlarının bulunduğu yerde ve küçük uçakların hala iniş kalkış yaptıkları Yeşiltepe ile Hava Lojmanları arasındaki alan 1950 Yılında ilk uçakların indiği bu alan Malatya'nın ilk havalanı olarak kullanıldığı biliniyor.

2. Ordu lojmanları alanında 1940'lı yıllarda Almanlarla işbirliğiyle bir uçak fabrikası ve havaalanı inşaatına başlanmış, ancak II. Dünya Savaşı nedeniyle bu proje tamamlanamamıştır.

* Akçadağ İlçesi Erhaç Düzlüğü: Günümüzde kullanılan Erhaç Havaalanı buraya inşa edilmiştir.

***

Not:Malatya Erhaç 7. Ana Jet Üs Komutanlığında öğretmenlik yapan tecrübeli pilot Malatya Fen Lisesinden öğrencim Yüzbaşı Gökhan Ertan ve Teğmen H. Hüseyin Aksoy, 22 Haziran 2012 tarihinde, görev yaptıkları bir F-4 savaş uçağıyla birlikte, Suriye tarafından düşürülerek şehit olmuşlardı.

Fotoğraf yazı: Fikri Demirtaş

Fotoğraf Galerisi