Tahtakuşlar Köyü : Anadolu’da bir Alevi Türkmen Şaman diyarı ...

Tahtakuşlar mahallesinin mezarlıktan görünüşü

Tahtakuşlar Balıkesir’in Edremit ilçesine bağlı bir mahalledir( köy). Balıkesir’in yerli nüfusu Yörük, Türkmen( tahtacı), Manav ve Çepni olarak adlandırılan Türk boy/topluluklarından oluşmaktadır. Mahallenin başlıca geçim kaynağı zeytinciliktir. İlçe merkezine uzaklığı 18 km'dir. Türkiye'nin ilk özel etnografya müzesi Tahtakuşlar köyündedir. Buraya gitmek için Edremit Çanakkale Yolu’nda Güre’yi geçtikten sonra ilk sağdan girip 300 metre sonra yol çatallaşır . Sağ taraf Çamlıbel mahallesine Tuncel Kurtiz'in mezarının, butik otelinin, konağının olduğu köye gider. Sol tarafa ise yaklaşık 2 km yol asfalt . Yolun İki tarafı zeytin ağaçları ile kaplı . Dönemeçli yollardan dağa tırmanarak Tahtakuşlar mahallesinde gidilir.

ALİBEY KUDAR ETNOGRAFYA GALERİSİ - Tahtakuşlar Köyü

Kaz Dağlarının eteğindeki bu köyü diğerlerinden ayıran özelliği, bölgedeki 10 Alevi Türkmen köyünden biri olması. Tahtakuşlar’ın adını dünyaya duyuran ise köydeki bir müze. Burası Anadolu’da etnografya galerisi açılan ilk köy. Bu açıdan çok anlamlı. Galeri bu köyde doğmuş.Emekli ilkokul öğretmeni Alibey Kudar tarafından kurulmuş.

Alibey Kudar, 1954 yılında Savaştepe Köy Enstitüsünden mezun olduktan sonra 26 yıl öğretmenlik ve halk eğitim merkezi müdürlüğü yapmış. İlk adı Tahtakuşlar Etnografya Galerisi imiş. Ancak köy halkı köyün adından istifade ediyorsun diye söylenince galerinin adını Alibey Kudar Etnografya Galerisi olarak değiştirmiş.

Türkmen Çadırı

Köyde 1991’de açılan, UNESCO tarafından destekleme ödülü almış, Türkiye’nin ilk Özel Etnografya Müzesi olma özelliğini taşıyan ilginç bir kültür mekânı ile yine bu müze içerisinde 1992’de açılan, uluslararası bir ün kazanmış, Türkiye’de bir köyde kurulan ilk sanat galerisi unvanını gururla taşıyan bir de sanat evi bulunuyor. Konar-Göçer Türk boylarının öz kültürünü tanıma fırsatını bulacağınız. Orta Asya’dan Ege kıyılarına kadar ulaşan Dünyanın en eski inanç sistemlerinden olan Şamanizm kültürüne ev sahipliği yapıyor.

Alibey Kudar’ın oğlu Selim Kudar Bey Galeride rehberlik ederek hem galerinin kuruluşuna yönelik hem de galerideki koleksiyonlar hakkında bilgiler veriyor.

Oramiral Emin Göksan anısına düzenlenmiş bu bölümde denizcilikle ilgili parçalar kitaplar ve eski radyolar sergilenmekte. Dünyada sergilenen en büyük deri sırtlı deniz kaplumbağası, 105 yaşındaki Caretta Caretta yine galerinin en ilgi çekici parçaları.

Köyün mezarlığı deniz manzaralı. Mermerden yapılmış mezar taşlarının başlarına kadın olsun erkek olsun bir kısmında yazma bağlıydı. Mezarları sulamak içinde mezarların üzerinde testi bırakılmıştı.

Fotoğraf ( Alıntı)

Alibey Kudar, evliliklerinin 50.yılında armağan olarak eşiti Esma Kudar hanımın büstünü müzenin bahçesine diktirir. Tahtakuşlar Köyü'nün adını tüm dünyaya duyuran 1932 doğumlu Alibey Kudar 2019 yılında 87 yaşında yaşamını yitirmiş.

Erzincanlı Ozan Ali Ekber Çiçek'in mezarı Tahtakuşlar'da

Türk halk müziğinin büyük ustalarından Erzincanlı Ali Ekber Çiçek’in de Tahtakuşlar mezarlığında bulunan mezarına da uğradım.İstanbul Şişli Belediyesi, Başkan Mustafa Sarıgül döneminde büyük bir anıt mezar yaptırılmış.

Ali Ekber Çiçek'in Anıt mezarı

Gümüşhaneli Gazeteci, araştırmacı, yazar arkadaşım Ayhan Aydın, Ali Ekber Çiçek ile ilgili kaleme aldığı 03 Ocak 2014 tarihli yazısında .( ayhanaydin. info/ s...)

"O yüzyılların nefesiydi. Şaman dualarından Dedem Korkut’a; Gök Ata’dan Köroğlu’na uzanan büyük Türk ozanlık geleneğinin günümüzdeki en önemli temsilcilerinden birisi olarak sanatının edebinden, erkanından ödün vermeden yarım asır boyunca devamlı devamlı çaldı, telli kuranı. Onun elinde dile gelen telli kuran, Orta Asya’dan, Anadolu’ya, Balkanlar’a uzanan Türk boylarının hem’i de, bu büyük coğrafyada boy veren türlü halkların, dinlerin, dillerin harman yeri olduğu, büyük nehirlerin birbirlerine bağlandıkları diyarlarda kültürleri birbirine bağlıyordu.Barak ovalarından, Çepni, Türkmen obalarına, Yakutistan’dan, Ahmet Yesevi’nin Yesi’sinden, Bakü’ye, Tebriz’e, Beydilli Aşiretinin yaşadığı Irak Telafer’e, Suriye’ye, Bulgaristan'ın Deliorman'ından şimdi biraz da olsa bizim de sayılan bize yazgı olan “gurbet elleri” Skandinavya’ya kadar Batı Avrupa’da türkü sevenlerin gönüllerinin sultanıydı Ali Ekber Çiçek."diye bahseder.

Tahtakuşlar köyü mezarlığı “Tuncel Kurtizin cenazesinde mezarlık krizi!”

Tuncel Kurtiz (fotoğraf alıntı )

Medyada Tahtakuşlar köyü mezarlığı “Tuncel Kurtizin cenazesinde mezarlık krizi!” vb. şekilde çarpıtılarak verilen konunun içyüzünü köylülere de sordum. Neden? Ne dediler? Mezarlıkta yer yok mu?

Köylülerin defin izni vermediği yönündeki bilgiler doğru değil. Kurtiz'in kendisi yıllardır komşu köy Yörük Sünni Çamlıbel Köyü’nde yaşıyormuş, evi , butik oteli de bu köyde...

Kurtiz'in Konağı / Çamlıbel

Tahtakuşlar köylüleri Tuncel Kurtiz'in ailesine vasiyetinin de Çamlıbel Köyü’nde gömülmek olduğunu duymuşlar.. Kendisine vasiyeti gibi denize nazır sade topraktan, yazılı bir taşı olmayan bir mezar büyük şehir Belediyesi Mezarlıklar müdürlüğünce hazırlanmış.

Tuncel Kurtiz'in Çamlıbeldeki mezarı

Köy mezarlığında yer yok, köylüye yer kalmayacak onun için defin izni yabancıya verilmemesi gibi söylenen laflar da yalan. Ben gittim gördüm. Mezarlığın dört bir yanı orman...Yer sıkıntısı hiç olmaz.

Türk halk müziğinin büyük ustalarından Erzincanlı Ali Ekber Çiçek’in anıt mezarı Tahtakuşlar mezarlığında...Köylülerde bu tür haberleri internet'ten ve gazetelerden duymuşlar. Tahtakuşlar sakinleri"Kimse köylülerimizi ve muhtarımızı, inancımızı, töremizi haksız yere karalamaya çalışmasın"?dediler...

Tahtakuşlar Köyü ve Şamanizm

Tahtakuşlar Köyü bir Türkmen Alevi Köyü olarak biliniyorsa da. Buranın aslında bir Şaman Köyü olduğunu ve hatta şaman ayinlerinin de yapıldığını iddia ediliyormuş. Burası gördüğüm kadarıyla Alevi gelenekleri ile Şamanizmin bir arada harmanlandığı bir köy...

Şamanizm en eski inanç sistemidir. Türklerin, Moğolların ve Asya göçebelerinin eski dinidir. Genelde doğadaki ruhlar ve atalarının ruhlarına tapınılan bir din...

Ağaçlara, taşlara, su kaynaklarının etrafına bez bağlamak Şamanizm'de önemli bir ritüeldir. Gökteki Tanrılara beyaz, Yer-Su ruhlarına kırmızı, yeraltı Tanrılarına ve ruhlarına ise siyah bez parçaları kullanılıyordu. Bu yolla, Tanrılara dilek ve isteklerini ilettiklerine inanıyorlardı. Moğolistan'ın dört bir yanında yol kenarlarında bulunan taş yığınları kutsal sayılır.

Fotoğraf Galerisi: Fikri DEMİRTAŞ