Hekimhan - Basak Köyünde Kış Yarısı Geleneği Kuşaklar Boyu Yaşatılıyor.
Hekimhan - Basak Köyünde Kış Yarısı Geleneği Kuşaklar Boyu Yaşatılıyor.
"PİR SULTAN\'ım arşa çıkar ünümüz
O da bizim ulumuzdur pirimiz
Hakka teslim olsun garip canımız
Dönen dönsün ben dönmezem yolumdan"
28 Ocak 2024 tarihinde, Hekimhan'ın Basak Köyü'nde geleneksel olarak düzenlenen "Kış Yarısı" etkinliğine arkadaşlarım Adil Aktaş ve fotoğraf sanatçısı Müslüm Mutlu ile birlikte katıldık.
Basak Mahallesi Cem ve Kültür Evi'ne, büyük boy bir Türk Bayrağı hediye ettim...
Fotoğraf : Müslüm Mutlu
Yol hakikatı savunarak yürünür.
Basak Köyü, (Mahallesi) her yıl düzenlenen geleneksel kış yarısı geleneğini 28 Ocak 2024 Pazar günü Basak Cemevi ve Kültür evinin önündeki meydanda gerçekleştirdi. Köy halkının bereket, birlik ve dirlik için sürdürdüğü bu inanç ritüeli, kış Yarısı Geleneği ile bir seyirlik oyun, yardımlaşma ve paylaşım unsurlarını içeren geleneksel bir zenginlik olarak öne çıktı. Etkinlik, Basak Mahallesi Muhtarlığı ve Kültür Dayanışma Derneği tarafından organize edildi.
Hekimhan Jandarma Komutanlığı Güvenliği Sağladı, "Kış Yarısı Etkinliği" Köyde Coşkuyla Gerçekleşti.
Hekimhan Belediye Başkanlığı seçimleri heyecanı sürerken, partili iki aday, destekçi arkadaşlarıyla birlikte, çeşitli sivil toplum kuruluşları (STK'lar), komşu köy muhtarları, Basak köyü sakinleri ve çevre köylerden gelen halk, etkinliğe yoğun ilgi gösterdi.
Etkinlik, Hekimhan Belediye Başkanlığı seçim atmosferine renk katarak, adayların destekçilerini bir araya getirdi. STK'lar ve köy muhtarlarının katılımıyla etkinlik, köyün sosyal dokusunu güçlendirdi.
Basak Köyü: Hacım Sultan'ın İzinde
Malatya il merkezine 98 km, Hekimhan ilçesine 18 km uzaklıkta konumlanan Basak Köyü, Yama Dağları'nın eteklerinde yer alan şirin bir köydür. Alevi Türkmenlerin yaşadığı bir yerleşim birimi olan köy, Hacım Sultan Ocağı'na bağlıdır. Tarihi Osmanlı dönemi vergi kayıtlaına göre 1516 yılına kadar uzanan köy, kültürel zenginlikleriyle önemli bir yerleşim yeridir.
Hekimhan'ın Zorlu Yaşam Koşullarıyla Mücadele Eden Basak Mahallesi
Hekimhan'a bağlı Basak Mahallesi, dağlık ve engebeli arazi yapısı ile sert karasal iklim koşullarının hüküm sürdüğü bir yerleşim birimidir. Zorlu coğrafyası nedeniyle ekonomik faaliyetler sınırlı kalmakta, köy halkı yaşam mücadelesini sürdürmeye çalışmaktadır. okullar kapalı olduğundan taşımalı eğitim yapılmaktadır. öğrenciler İlçedeki okullara gitmektedir. göçler, köy nüfusunu azaltarak toplumum sürdürülebilirliğini olumsuz etkilemektedir. Ancak , yüksek okur- yazarlık oranı, eğitime verilen önemi göstermektedir.
KIŞ YARISI GELENEĞİ
Kış yarısı etkinliği, Ocak ayının sonları ile Şubat ayının ilk haftalarında köy içerisinde halkın katılımıyla gerçekleşen bir kültür etkinliğidir. Tarım ve hayvancılıkla geçinen halkın kış mevsimini güvenle geçirmesini simgeler. Kış yarısı etkinliği, inanç ve kültür zenginliklerine sahip çıkılması gerektiğini vurgular. Alevi, Sünni Türk, Kürt, Zaza, Ermeni ayrımı olmaksızın birleştirici bir nitelik taşır ve asırlardır süregelen bir geleneği temsil eder.
Basak köyünden Coğrafya öğretmeni Hüseyin Arayıcı köylerinde yapılan 'Kış Yarısı Geleneği' hakkında bilgi verdi.
Kış Yarısı Basak köylüleri tarafından asırlardır sürdürülen bir gelenektir. Nesilden nesile aktarılarak günümüze kadar gelmiştir. Bu geleneğin amacı kış mevsiminin gidişini ve bahar mevsiminin gelişini kutlamaktır. Kışın yarısını geride bırakan halk canına ve malına zarar gelmeden kışın geçmesi ve baharın erken gelmesi için kurbanlar verir, adaklar adar ve lokmalar verir. Davul ve zurna ile eğlenceler düzenler, halaylar çeker. Birlik ,beraberlik ve dayanışmanın en güzel örneklerinden biridir kış yarısı etkinliği.
Kış yarısı etkinliğinin düzenlenmesi üç gün sürer.
1.Gün: Ev ev gezilerek lokmalar toplanır.(Bulgur, Yağ, Soğan, Tuz ,Ceviz, Dut, elma vb.)
2.Gün:Lokma toplanmasına devam edilir. Daha önceden adak olarak verilen kurbanlar alınır kesilerek lokma için hazırlanır. Yine ikinci gün akşamı yerel kıyafetler giydirilen gelin ,Kadı (ikisi de erkek),gelinin koruyucuları(tilki denir),davul, zurna ve köylülerin katılımı ile köyün sokakları fener alayları ile dolaşılarak köylüler lokmaya buyur edilir.
3.Gün; Verilen adak kurbanları ,toplanan lokmalar (Bulgur, yağ, Tuz vb)kazanlarda birleştirilerek etli bulgur pilavı yapılır katılan herkese ikram edilir. Davullar, zurnalar çalar, halaylar çekilir, türküler söylenir...
Bu yılki seyirlik oyunda
Kadı: Hüseyin Gültekin
Gelin: Nihat Arayıcı
Zurnacı: Hüseyin Çiçek, Mustafa Taşçı,
Davulcu: Ali Tatlı
Kostüm- makyaj : Ali Yıldırım" görev almışlardır.
Basak Köyü Kış Etkinliği: Gelenek ve Dayanışmanın Buluştuğu Meydan
Basak Köyü, Cem ve Kültür Evi'nin önündeki meydanda, toplanan halk ve davetlilerle renklenerek sıcak bir atmosfer oluşturdu. Tarihi ve kültürel zenginliklere sahip köydeki yeni yapılan "Basak Cemevi ve Kültür Evine asılan büyük boy Türk bayrağı, Hacı Bektaşi Veli'nin , Pir Sultan Abdal'ın resmi ve hacı Bektaş'ı Velinin duvarda yazılı " Eline diline beline hakim ol, Aşına, eşine, işine sahip ol / "Nefsinizle savaşmak en büyük sevaptır." sözleriyle anlam kazandı.
Sabahın erken saatlerinde kazanlarda aşcı Zeynep Tatlı( Sarı Zeynep) doksan yaşında
Aşçı Hasan Tatlı( 66 yaş )tarafından pişirilen lokmaya (etli pilav), Zeynep bibi ile erkek aşçı Hasan can kazanlarda pişen lokmayla beraber sevgilerinde veriyorlardı.
Erdoğan Yıldırım dede tarafından Alevi inancına göre Türkçe yapılan Lokma duası canlara dağıtılarak birlikte sohbet edilerek yenildi.
Basak Köyü Kış Etkinliğinde Yöresel Gelenekler Canlandı
Fotoğraf : Müslüm Mutlu
Kış yarısı etkinliğinde rol alan Kadı,( damat) ihtiyar yaşına rağmen dinç ve uzun boylu bir figür olarak sahnede yer aldı. Ağ beyaz koyun yününden yapılmış peruk, saç, sakal ve bıyığı ile dikkat çekti. Başında bere ve üstüne lengeri fötr ile süslenmiş bir görüntü sergiledi.
Geleneksel Türk giyimini yansıtan kara yünden dokunmuş şalvarı ve kollama abasıyla, etkinliğe özgü bir atmosfer oluşturdu. Sırtında taşıdığı torba ve omuzunda asılı heybe, köy yaşamının pratik unsurlarını temsil etti. Ayaklarında çizme içindeki motifli basak çorapları, geleneksel giyimin tamamlayıcısıydı.
Ellerindeki sopa yerine loğ ağacı üzerine bağlanmış bereketi simgeler nitelikteki iki adet koyunların boynuna takılan çan, meydanda dolaşırken çan sesi görsel bir vurgu yarattı. Türk bayrağının asılı olması, Kadı'nın milli değerlere bağlılığını simgeliyor. Siyah çizmesi ise geleneksel Türk giyiminde önemli bir unsuru temsil etti.
Kadı, sahnedeki rolüyle sadece geleneksel giyimi değil, aynı zamanda köy yaşamının simgelerini de yansıtarak etkinliğe renk kattı. Gelenek ve modernite arasında bir denge kurarak, etkinliğin atmosferine uyum sağlayan bir karakter oldu...
Kadı'nın genç karısı, üç etek adı verilen yöresel giysisiyle dikkat çekti. İçlik, kutnu ve pervanikten oluşan bu giysi, geleneksel motifleri barındırıyor. Başında puru (fes) ve boynunda zincirli gümüş para, ayaklarında yün çorap ve ayakkabısı tamamlandı. Tilkiler (Bekçi) ise gündelik köy giysileri içinde etkinlikte hazır bulundu.
Senaryoda Kadı ve genç karısı, gelin, köydeki yiyecekleri toplarken çocuklar ve gençlerin ilgisiyle karşılaştı. Tilkiler (Bekçi), sopalarıyla müdahale edip sarkıntılık yapanları kovaladılar.
Yaşlı genç, kadın erkek, çoluk çocuk bir araya gelerek seyirlik oyun ve halay çekiminde bulundu.
Kavrulmuş ve kararmış yüzlerinden umut, soğuk havanın çatlattığı dudaklarından yöresel türküler ve tebessüm eksik olmuyordu.
Gülüp eğlenen katılımcılar, etkinliğin getirdiği mutluluğu içtenlikle paylaştılar.
Etkinlikte oynan oyunlar:
tura, lemişo, Bir emmim kızı var ,
Kürt oyunu,
Maniler söylendi
-Tut ağacı dut verir meyvesini kıt verir,
-Lavey hayranım olam gelin kurbanın olam
- Kaleden kaleye Şahin uçurdum ah ile vah ile ömrümü geçirdim.
Yaşlı bir bibi Basak köyünün meşhur el örmesi motifli iki çift çorabı birini davulcunun davuluna,diğerini zurnacının zurnasına taktı...
Fotoğraf: Müslüm Mutlu
Kış yarısı etkinliği, sadece bir eğlence değil, aynı zamanda birlikteliği ve dayanışmayı simgeliyor. Birlikte üretmek, paylaşmak, sevgiyi ve barışı bir arada yaşatmak adına bir felsefeyi temsil ediyor. Katılımcılar, birlikte ürettikleri ürünleri ve emeklerinin karşılığını birlikte ağız tadıyla tüketmenin keyfini yaşadılar.
Bu güzel etkinliğin organizasyonunu üstlenen Basak Mahallesi Muhtarı Halil Özmen Tatlı ile Basak Mahallesi Kültür ve Dayanışma Derneği Başkanı Hüseyin Şaşırmaz, geleneklerin yaşatılmasına katkı sağlayan herkese teşekkür ettiler.
Basak Köyü'nün kış yarısı etkinliği, kadim kültürü ve dayanışmayı ön plana çıkartarak birbirinden renkli görsel unsurlarıyla unutulmaz bir deneyim sunmuştur
Fikri Demirtaş, 28 Ocak 2024, Hekimhan
Fotoğraf Galerisi:
Fotoğraflar: Müslüm Mutlu
Fotoğraf : Müslüm Mutlu
Fotoğraf : Müslüm Mutlu
Yorumlar
Yorum Gönder