Malatya Sanat Sokağına Değer Katacak Projeler: Sümerbank Müzesi, Kayısı Müzesi ve Gelişmiş Kayısı Festivali Önerileri

Malatya Sanat Merkezi ve Sanat Sokağı

Fotoğraf: Fikri Demirtaş

Sanat Sokağı, sadece bir geçit değil, aynı zamanda şehrin kültürel ruhunu yansıtan canlı bir merkez olma potansiyeline sahiptir. Burada, geleneksel zanaatlar ve çağdaş sanat, ziyaretçilere eşsiz bir deneyim sunmak üzere bir araya gelmelidir.

Malatya'nın tarihinde önemli bir rol oynayan Sümerbank Mensucat Fabrikası, 14 Aralık 1939'da faaliyete geçmiş ve 63 yıl boyunca kesintisiz olarak ülke ekonomisine katkı sağlayarak binlerce kişiye istihdam imkânı sunmuştur. Ancak, Atatürk ve Cumhuriyet döneminde Türkiye'nin sanayileşme sürecinde kritik bir rol oynayan bu fabrikalar, sonradan özelleştirilerek satılmıştır. 2004 yılında Malatya'nın iş insanları tarafından kurulan Malatya Girişim Grubu'nun anonim şirketi "MalatyaLife", Sümerbank Mensucat Fabrikası'nı satın almıştır.

Sümerbank Fabrikası

Fotoğraf Alıntı

Fabrikanın bulunduğu alan, Malatya Park AVM, iş merkezleri, Malatya Mövenpick gibi 5 yıldızlı otel ve şehrin siluetine hâkim yüksek katlı gökdelen konutlar gibi yeni yapılarla dönüştürülmüştür. Ayrıca, bu alana park içinde kafeler, restoranlar, Büyükşehir Belediyesi binası, Sanat Sokağı, Merkez Bankası, Polis Evi, Halk Eğitim Merkezi gibi resmî kurum binaları da eklenmiş, böylece geçmişin izleri silinmeye başlamıştır. Sümerbank Mensucat Fabrikası ve Tekel Fabrikası, yeni yapılarla yer değiştirmiştir. Ancak, bu değişimle birlikte, bu güzide fabrikaların anısına birer anı müzesinin yapılmaması büyük bir eksiklik olarak kalmıştır.

Sümerbank Fabrika Yerleşkesi Malatya Park ve Girişim Grubu binaları

Sümerbank Fabrikası Müzesi: Endüstriyel Mirasın Işığında Bir Anıt

Malatya Sümerbank Mensucat Fabrikası'nın tarihi yerleşkesinde, 6 Şubat depreminde dahi ayakta kalan bir bina, şu an Malatya Valiliği ek binası olarak kullanılmaktadır. Ancak bu bina, Sümerbank anı müzesi olarak yeniden hayat bulabilir. Müzenin oluşturulması, ya Sümerbank Fabrikası'nı satın alan Malatya Girişim Grubu ya da Büyükşehir Belediyesi tarafından gerçekleştirilebilirdi. Bu adım, sadece bir vefa örneği olmakla kalmaz, aynı zamanda şehrin tarihine ve sanayi mirasına verilen değeri gösteren şık bir hamle olurdu.

Sümerbank fabrikasından tek kalan bina Valilik Binası

(Sümerbank Müze önerisi )

Bir zamanlar Sümerbank'ın ihtişamlı günlerine tanıklık eden bu tarihi yapı, yaşanan büyük depreme rağmen ayakta kalmayı başardı. Şimdi ise Valilik ek binası olarak hizmet vererek, hem Sümerbank'ın köklü mirasını geleceğe taşıyor hem de şehrin yeniden inşasında önemli bir rol üstleniyor. Geçmişle bugünü, dayanıklılıkla umudu birleştiren bu bina, Malatya'nın yeniden doğuşunun güçlü bir simgesi.

Sümerbank Mensucat Fabrikası, Türkiye'nin endüstriyel mirasının önemli bir parçasıdır. Yıllar boyunca binlerce insanın emeğiyle dokunan kumaşlar, burada hayat bulmuş ve ülkenin tekstil sektörüne yön vermiştir. Ancak bu önemli tesisin sadece bir fabrika olmadığını, aynı zamanda bir kültür ve tarih hazinesi olduğunu unutmamak gerekir.

Sanat Sokağı ve kerpiç konaklarda açılan müzeler ve atölyeler, Malatya tarihini ve kültürel dokusunu yansıtan önemli alanlardır. Ancak bu muhteşem yerleşkenin en önemli parçası olan Sümerbank Fabrikası Müzesi'nin eksikliği, bu zengin mirası tam olarak yansıtmada büyük bir boşluk oluşturmaktadır.

Malatya'ya Kayısı Müzesi Yakışır

Malatya, tarih boyunca Anadolu'nun önemli kültür merkezlerinden biri olmuş; sahip olduğu değerlerle tüm dünyada adını duyurmuştur. Bu değerlerin en başında, dünya kuru kayısı üretiminin neredeyse %65-70'ini karşılayan, altın sarısı meyvemiz kayısı gelmektedir. Kayısı, sadece bir tarım ürünü olarak değil, aynı zamanda Malatya'nın kültürel ve ekonomik dokusunun vazgeçilmez bir parçası olarak öne çıkar. Şehrimizin sembolü olan kayısıyı yurt içi ve dışı tanıtımı için bir Kayısı Müzesi kurulması büyük bir gereklilik olarak karşımızda durmaktadır.

Kayısı Müzesi’nin Önemi

Kayısı, Türkiye'nin en kıymetli tarım ürünlerinden biridir ve Malatya’nın kültürel kimliğinin temel taşlarındandır. Yıllardır Malatya’dan dünyaya açılan bu lezzet, şehrin ekonomisine sağladığı katkılarla sadece bir ürün değil, bir yaşam kaynağı olmuştur. Böyle bir müze; kayısının tarihine, üretim süreçlerine ve kültürel önemine dair farkındalık yaratmanın yanı sıra Malatya'nın dünya çapındaki tanıtımına da katkı sağlayacaktır.

Kayısının Malatya için ifade ettiği anlam, Büyükşehir Belediyesi'ne ait çeşitli kerpiç konaklarda sergilenen buğday, radyo ve gramofon gibi kültürel miras eserleri kadar önemlidir. Sanat Sokağı'nda bulunan fotoğraf makineleri ve çocuk oyuncakları müzelerinin yanına, Malatya’nın simgesi olan kayısıyı anlatan bir müze eklemek şehre zenginlik katacaktır. Ancak ne yazık ki, Sanat Sokağı'nda, Malatya kerpiç konakların yeşil alanlarında bile Malatya’nın simgesi kayısı ağaçları bulunmamaktadır. Oysa kayısı bahçelerinin içerisinde, kayısının ilkbaharda büyüleyici çiçeklenme, yazın meyve verme ve sonbaharda altın sarısı yapraklarını dökme süreçlerinin gözlemlenmesi, bu müzeye görsel bir katkı sunacaktır.

Sümerbank Mensucat Fabrikası'nın Yerleşkesinde Sanat Sokağında Bulunan Müzeler ve Mekanlar:

* Fotoğraf Makineleri Müzesi

* Çocuk Evi ve Oyuncak Müzesi

* Büyükşehir Belediyesi Sanat Merkezi

* Kent Konseyi Binası

* Malatya Kültür Evi

* Gençlik Merkezi

* Yöresel yemeklerin sunulduğu Çamlıca Restoran

* Antik Kafe

* Fidan Kitap Kafe

* Güler Yüzler Cafe

* Şire Pazarı Armağan Kayısıcı

* Doğal ahşap Mikail Usta Atölyesi

* Yusuf Bayyşğit Damascus Atölyesi

* Plakçı

* Mahfil Sahaf, Celal Yalvaç Malatya Araştırmalar Merkezi

* Süleyman Turan Ahşap yakma ,Resim Atölyesi

* Sıraç Hobi

* İnci Çeyiz

* Lavin Cravis

* Minia Malatya (Tarihi Eserlerin Minyatürleri)

Bu listede atölyeler, müzeler ve ticari mekanlar bulunmaktadır. Ancak, Sanat Sokağı daha çok esnaf ve kafe kültürünün hâkim olduğu, "sessiz ve dilsiz" bir atmosfere sahiptir.

Malatya Büyükşehir Belediyesi Kerpiç Konaklar

Malatya Büyükşehir Belediyesi Sanat Sokağı'ndan ayrı olarak, Sümerbank Fabrikası Yerleşkesi'nde Malatya Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü ve Kongre ve Kültür Merkezi bitişiğinde, Malatya Valisi Ulvi Saran döneminde yapılmaya başlanan Malatya Büyükşehir Belediyesi Kerpiç Konaklarda sanatsal, kültürel işlerden çok protokol karşılığında kullanım hakkı verilen dernekler, kuruluşlar mevcuttur:

* Malatya Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı

* Türkiye Gençlik Vakfı Malatya Şubesi (STK)

* Malatya Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi

* TRT Malatya Haber Bürosu

* www.melid.com.tr

* Turgut Özal Anı Evi ve Araştırma Merkezi

* Buğday Müzesi

* Malatya Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği

* Radyo Gramofon Müzesi

Bir Sanat Sokağından Beklentiler:

Sanat sokağı dediğimizde genellikle şu unsurlar akla gelir:

* Sanat Galerileri ve Sergiler: Birçok galeri ve çeşitli sanat eserlerinin sergilendiği alanlar.

* Sokak Sanatı ve Grafitiler: Duvarlarda veya binaların dış yüzeylerinde yer alan sokak sanatı eserleri.

* El Sanatları Pazarları: El işi ürünlerin satıldığı pazarlar veya stantlar.

* Performans Sanatları: Sokak tiyatroları, sokak müzisyenleri veya sokak dansçıları.

* Sanat Kafeleri ve Restoranları: Sanat temalı kafeler veya restoranlar.

* Sanat Atölyeleri ve Atölye Mağazaları: Çeşitli sanat dallarında atölye çalışmaları ve ürün satışları.

* Sokak Festivalleri ve Etkinlikleri: Düzenlenen festivaller, etkinlikler ve açık hava gösterileri.

Genel olarak, sanat sokağı renkli, canlı ve yaratıcı bir atmosfere sahip, sanatseverler için cazip bir mekân olmalıdır. Malatya'nın kültürel ve sanatsal dokusunu yansıtan önemli bir mekân olmalıdır.

Sanat Sokağı'nda heykel, resim, ebru gibi sanat dallarını temsil edecek atölyelerin ve bazı müzelerin eksikliği göze çarpmaktadır. Bu eksiklikleri gidermek için yapılması gerekenler şunlar olabilir:

* Malatya'nın her ilçesini tanıtan büyük panoların yapılması.

* Devlet sanatçısı olan kişilere sanat sokağında yer tahsisi.

* Turizm bürosu, Esenlik mini market, belediye sosyal tesisi gibi tesislerin oluşturulması.

* Malatya Eğitim Müzesi, Malatya Spor Müzesi, Kayısı Müzesi, Basın Müzesi, Tabela Ressamları Müzesi, Malatyalı Ermeni komşularımızla birlikte yaşadığımız güzel yıllar için anı evi müzesi (zanaatkârlar, fotoğraflar) gibi tematik müzelerin kurulması.

* Yazlık sinema ve amfi tiyatro gibi kültürel etkinlik mekânlarının oluşturulması.

* Malatya'nın tarihi ve kültürel mirasını yansıtan anıt heykellerin ve minyatürlerin yapılması.

* Malatya konağı ve Asbuzu minyatür meyve bahçesi, içerisinde kayısı, kiraz, kızılcık, dut, armut, şeftali gibi çeşitli meyvelerin yer aldığı bir atmosfer sunulması.

Bu adımlar, Malatya'nın kültürel ve sanatsal potansiyelini ön plana çıkararak şehrin kimliğine ve tarihine yapılan bir saygı ve vefa göstergesi olacaktır.

Sokağın en değerli hazinelerinden biri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Sanatçısı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından "Yaşayan İnsan Hazineleri" ödülüne layık görülen demirci ustası Yusuf Usta'dır. Yusuf Usta'nın ellerinde demir, özellikle de "damascus" tekniğiyle işlenen demir, adeta bir sanat eserine dönüşerek sokağa benzersiz bir karakter katmaktadır.

Yusuf Usta'nın yanı sıra, Kültür ve Turizm Bakanlığı Sanatçısı resim ve ahşap yakma sanatçısı ve somut olmayan kültürel miras taşıyıcısı Süleyman Turan da sokağın renkli atmosferine önemli katkılarda bulunmaktadır.

Mahfil Sahaf & Celal Yalvaç Araştırmalar Merkezi, Malatya'nın zengin tarihini, kültürünü ve sanatını belgeleyen her türlü yazılı ve görsel materyalin (kitap, dergi, gazete, belge, fotoğraf, film vb.) titizlikle toplandığı ve sergilendiği bir merkezdir. Koleksiyon hakkında detaylı bilgi ve danışmanlık, araştırmacı-yazar Nezir Kızılkaya tarafından verilmektedir. Bu özel mekânda, ziyaretçilerle Malatya'nın eşsiz mirası üzerine derinlemesine tarihi, kültürel ve sanatsal sohbetler gerçekleştirilmektedir. Mahfil Sahaf ve Celal Yalvaç Araştırmalar Merkezi, geçmişin izlerini sürmek ve geleceğe taşımak isteyen herkesi beklemektedir.

Mikail Usta ahşaptan mutfak ürünleri ve süs oyuncakları yaparak sokağa canlılık ve derinlik kazandırırken, ziyaretçilere unutulmaz bir sanat deneyimi yaşatmaktadır.

Peşrev Müzik Kültür Atölyesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı "somut olmayan kültürel miras taşıyıcısı" Haluk Alıcı tarafından yönetilen bir kültür merkezidir. Geleneksel Türk müziği enstrümanları (bağlama, keman, kopuz) yapımı ve eğitimi üzerine uzmanlaşmıştır.

Sanat Sokağı, yalnızca bu değerli sanatçıların değil, aynı zamanda alanlarında başarılı çalışmalar yapan diğer zanaatkâr ve sanatçıların da buluşma noktası olmalıdır. Geleneksel el sanatlarından modern sanat eserlerine kadar geniş bir yelpazede üretimlerin sergilendiği bu sokak, her köşesinde ziyaretçilere farklı bir hikâye anlatmalı ve onları sanatın büyülü dünyasına davet etmelidir.

Malatya Büyükşehir Belediyesi Sanat Merkezi ve Sokağı'na Kayısı Çiçeği Dokunuşu: Sanatsal Yeniden Canlandırma Önerisi

Fotoğraf M.Orhan Alkaya

Sanat Merkezi ve Sanat Sokağı, şehrin kültürel ve sanatsal kimliğini yansıtan önemli bir mekân olma potansiyeline sahiptir. Sokakta Kayısı Müzesi olmadığı gibi, mevcut durumda sokak, Malatya'nın sembolü olan kayısı ve kayısı çiçeği temalı sanatsal eserlerden yoksun, sessiz ve görsel sanatlardan uzak bir görünüm sergilemektedir. Bu durum, sokağın potansiyelinin tam olarak değerlendirilmediğini göstermektedir.

Sanat Sokağı'nın Vizyonu:

Sanat Sokağı, sadece müzelerin bir uzantısı değil, aynı zamanda yaşayan bir kültür ve sanat merkezi olmalıdır. Sanat Sokağı ticari işletmelerin yanı sıra, sokağın özgün kimliğini yansıtan sanat atölyeleri, galeriler ve sergi alanlarına da ev sahipliği yapmalıdır. Burada, geleneksel ve çağdaş sanatın buluştuğu, zanaatkârların ve sanatçıların yeteneklerini sergilediği, ziyaretçilerin ise sanatın büyülü dünyasına adım attığı bir atmosfer yaratılmalıdır.

Eksiklikler ve Öneriler:

Sanat Sokağı'nda vatandaşların temel ihtiyaçlarını karşılayabilecek bir marketin bulunmaması önemli bir eksikliktir. Belediye Esenlik şirketi zincirine ait mini bir marketin açılması, hem sokağın işlevselliğini artıracak hem de ziyaretçilere kolaylık sağlayacaktır.

Mevcut Durum ve Sorunlar:

* Sanat Sokağı'nda kayısı ve kayısı çiçeği temalı heykel, gravür, duvar resmi gibi sanatsal eserlerin bulunmaması, sokağın Malatya'nın kimliğini yansıtmamasına neden olmaktadır.

* Sokağın sessiz ve görsel sanatlardan uzak olması, ziyaretçilerin ilgisini çekmemekte ve sokağın cazibesini azaltmaktadır.

* Kent Konseyi ve Sanat Merkezi duvarlarının boş ve işlevsiz olması, sokağın estetik görünümünü olumsuz etkilemektedir.

Kayısı Temalı Sanatsal Eserler:

Fotoğraf M.Orhan Alkaya

* Sokağın farklı noktalarına, kayısı ve kayısı çiçeği temalı heykeller yerleştirilebilir. Bu heykeller, modern ve geleneksel sanat anlayışlarını bir araya getiren özgün tasarımlar olabilir.

* Sokağın duvarlarına, kayısı ve kayısı çiçeği temalı duvar resimleri ve grafitiler yapılabilir. Bu eserler, Malatya'nın doğal güzelliklerini ve kültürel zenginliklerini yansıtabilir.

* Malatya'nın yetiştirdiği iki Cumhurbaşkanı olan İsmet İnönü ve Turgut Özal ile birlikte, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu olan Atatürk'ü de kapsayan bir kompozisyonla heykel çalışması yapılması, sokağa tarihi bir derinlik katacaktır.

* Kent Konseyi ve Sanat Merkezi duvarları, Malatyalı fotoğrafçıların ve ressamların eserleriyle donatılabilir. Bu eserler, Malatya'nın ve ilçelerinin doğal ve kültürel güzelliklerini tanıtan görsel panolar oluşturabilir.

Sanat Sokağı’ndaki o yalnız kayısı dükkânı, karşısındaki süs ağaçlarına bakıp iç çeker adeta. Oysa bu sokak, erken açanıyla, geç tomurcuklananıyla kayısıların dansına şahit olabilirdi. Her mevsim çiçeğiyle, meyvesiyle, yaprağı ile bir rüyaya dönüşebilirdi.

Sanat Sokağı'nı ağaçlandırmada elli adet dikilen parlak yapraklı 'Kurtbağrı' ağaçlarının ve çam ağaçlarının yanı sıra kayısı, kızılcık, ıhlamur vb. ağaçlar da dikilseydi, belki de toprak, asıl sahiplerine kavuşmanın huzuruyla gülümserdi. Malatya’nın ruhuna, kimliğine en çok yakışan, bu toprakların bize armağanı olan kayısı, neden sadece bahçelerde ya da ticaretin içinde sıkışıp kalsın? Şehrin her köşesinde doğayla iç içe, tarihimizle uyumlu bir şekilde var olmalı, Malatya’nın kalbine kök salmalı…

Türkiye'nin, Avrupa Birliği'nde coğrafi işareti tescilli ürünlerinden olan Malatya kayısısı.

Malatya’da bahar, kayısı çiçeklerinin beyaz örtüsüyle gelir. Üreticilerin gözleri, kış boyu tomurcuklarda takılır kalır. Her dal, bir düğün, bir ev, bir gelecek demektir. Kimi oğluna taze bir yuva kurar o altın meyvelerle, kimi kızını gelin eder. Kimi üniversitede gurbette kızının oğlunun eğitim masrafını karşılar. Ağaçlar, onlar için yalnızca ağaç değil; evlat, emek, nesiller boyu süren bir sevdadır. Hasta yatarken bile bahçeye koşar, toprağın nabzını dinlerler.

Kayısı: Bir Ağaçtan Fazlası, Bir Kültür Hazinesi

Dünya üzerinde kayısı ağacı kadar verimli ve lezzetli başka bir ağaç bulmak zordur. Kayısı, sadece bir meyve değil, aynı zamanda bir kültür hazinesidir. Taze iken tadına doyulmaz bir lezzet sunar, çekirdeği badem gibi yenir, kurusu hoşaf olur, gün kurusu ve islimli sarı kayısısı ise hurmadan bile daha özeldir. Kayısının likörü, diğer meyvelerle yarışacak kadar enfes bir tat sunar. Pestili, tatlısı, cevizli sucuğu, reçeli ve daha nice ürünüyle sofralarımızı zenginleştirir. Kayısı çekirdeği tatlı ve acı olarak iki türe ayrılır. Acı kayısı çekirdeği ağırlıklı olarak kozmetik ve ilaç sektörü için kullanılırken, tatlı olanı ise çoğu kişiye lezzetli gelen bir besindir. Hamur işlerinde, tatlılarda genellikle toz olarak kullanılır ve hoş bir tat verir.

Kayısı ağacı, sadece lezzetli meyvesiyle değil, aynı zamanda müzik aletleri yapımında da değerlidir. En iyi ses veren dudukların kayısı ve erik ağaçlarından yapıldığı bilinir. Ama bizim şehrimizde nedense bilinmez. Bu durum, kayısının sadece bir meyve değil, aynı zamanda bir kültür ve sanat unsuru olduğunu da gösterir.

Kayısı ağacından yapılan Ermeni düdüğü (duduk) ve onunla hüzünlü melodiler üfleyen müzisyenler, kayısının kültürel önemini daha da artırmaktadır. "Düdüğün Efendisi" olarak anılan dünyaca ünlü Ermeni sanatçı Muşlu Civan Gasparyan'ı saygıyla anarken, Ermenistan'da kayısı ağacından yapılan düdüklerin yaygınlığını da hatırlıyoruz. Peki, Malatya'da dut ağacından saz ve bağlama yapılırken, neden kayısı ağacından düdük yapılmıyor ve müzik evlerinde, kayısı dükkânlarında satılmıyor? Bu soru, kayısının kültürel potansiyelinin ne kadar az kullanıldığını gözler önüne sermektedir.

Malatya, dünyanın kayısı başkenti olarak anılıyorsa, neden sokaklarında, caddelerinde, parklarında kayısı ağaçları olmasın? Büyükşehir Belediyesi Sanat Sokağı'nda neden yoktur o altın çağın habercileri? Çamlar, süs ağaçları, betonun soğuk gölgesinde kaybolurken, neden dikilmez birer kayısı fidanı?

Malatya, dünya haritasında "kayısının başkenti" olarak altın harflerle yazılı. Peki, bu unvanın hakkını veren, kayısının ruhunu sokaklarına, caddelerine ve parklarına taşıyan bir şehir miyiz? Nisan ayı geldiğinde, Malatya'nın kayısı çiçekleriyle bezenmiş hâli, adeta beyaz bir gelinliğe bürünmüş bir masal diyarına dönüşür. Yazın, dallarında güneşin altın yumurtaları gibi parlayan kayısılar, sonbaharda ise altın sarısı yapraklarıyla bir renk cümbüşü yaratır. Ancak, bu muhteşem şölen, ne yazık ki, şehrin sokaklarına yeterince yansımaz.

Adana'nın portakal çiçeği festivalleriyle coşan sokaklarına, Iğdır'ın kayısı çiçeği fotoğraflarıyla süslenen manzaralarına baktığımızda, Malatya'nın potansiyelini ne kadar az kullandığını görmekteyiz. Oysa, kayısı, Malatya'nın sadece bir ürünü değil, aynı zamanda ruhudur, kimliğidir.

Malatya Film Festivali ve "Kristal Kayısı" Ödülü

Malatya Kayısının Başkenti Olmasına Rağmen, 21. Yerevan "Altın Kayısı" Uluslararası Film Festivali, 7-14 Temmuz tarihleri arasında Ermenistan'da düzenleniyor. Malatya Film Festivali'nde ise büyük ödülün adı, "Altın Kayısı" yerine "Kristal Kayısı" (Crystal Apricot) olarak belirlenmiştir. Bu durum, "Altın Kayısı" isminin Ermenistan'daki festival tarafından kullanılması nedeniyle ortaya çıkmıştır.

Malatya Kayısı Çiçeği Şenlikleri'nin Geliştirilmesi

2021 yılında Malatya'da "Hayat Çiçek Açıyor" sloganıyla gerçekleştirilen Kayısı Çiçeği Şenlikleri, daha programlı ve kapsamlı bir etkinlikle devam ettirilmelidir. Bu sayede, Malatya'nın kayısıya verdiği önem ve kayısının kültürel değeri daha geniş kitlelere ulaştırılabilir.

Malatya Kayısısı: Bilim, Kültür ve Küresel Tanınma

Malatya kayısısı, bölgenin simgesi olmanın ötesinde, bilimsel araştırmaların ve kültürel çalışmaların da önemli bir odağıdır. Kayısı Araştırma Enstitüsü ve Turgut Özal Üniversitesi Ziraat Fakültesi'nde bu değerli meyve üzerine yoğun bilimsel çalışmalar yürütülmektedir. Bu alandaki önde gelen isimlerden Prof. Dr. Bayram Murat Asma, akademik çalışmalarının yanı sıra kayısı temalı on beşten fazla esere imza atmıştır.

Prof. Dr. Bayram Murat Asma'nın kaleme aldığı "Malatya Kayısısı" adlı eser, Malatya İl Kültür Turizm Müdürlüğü'nde turizm araştırmacısı olarak görev yapan Bülent Korkmaz tarafından İngilizceye çevrilerek uluslararası alanda büyük bir başarıya imza atmıştır. Bu kitap, İsveç'te düzenlenen prestijli "Gourmand World Cookbook Awards 2023" (Gourmand Dünya Yemek Kitabı Ödülleri 2023) yarışmasında birincilik ödülüne layık görülmüştür.

Malatya Valiliği Malatya Kitaplığı Yayınları, Kültür ve Sanat Dizisi / 6 kapsamında yayımlanan Prof. Dr. Bayram Murat Asma'nın "Malatya Kayısısı" adlı eserinin birinci baskısı Haziran 2021'de, 2022 yılında İngilizcesi Malatya Ticaret Borsası tarafından bastırılan Malatya Apricot (Malatya Kayısı Kitabı) okuyucularla buluşmuştur. Bu ödül, Malatya kayısısının sadece lezzetiyle değil, aynı zamanda kültürel ve bilimsel değeriyle de dünya çapında tanınmasını sağlamıştır.

Görsel Sanatlar Odaklı Kapsamlı Tanıtım Kampanyası Önerisi:

Malatya kayısısının bu küresel başarısını şehirde ve ulusal alanda daha geniş kitlelere duyurmak amacıyla görsel sanatlar odaklı kapsamlı bir tanıtım kampanyası düzenlenmesi büyük önem taşımaktadır:

* Billboard ve Dijital Ekran Kampanyası: Kitabın ödüllü kapak tasarımı ve kazanılan ödülle ilgili bilgilendirme metinleri, şehrin en işlek cadde ve meydanlarındaki billboardlarda, Sanat Sokağı'ndaki dijital ekranlarda ve otobüs duraklarındaki panolarda büyük puntolarla ve dikkat çekici görsellerle sergilenmelidir. "Malatya Kayısısı Dünya Şampiyonu!", "Kayısı Başkentinden Uluslararası Başarı!" gibi akılda kalıcı sloganlar kullanılarak halkın ilgisi çekilmelidir. Bu kampanya, Malatya kayısısının hem yerel halk nezdinde gurur kaynağı olmasını sağlayacak hem de şehre gelen ziyaretçilerin dikkatini çekecektir.

Fotoğraf: Fikri Demirtaş

Malatya Kayısı Araştırma Müdürlüğü

Malatya'nın Kayısı Başkenti Kimliğini Şehir Merkezine Taşıma: Sanatsal ve Turistik Öneriler

Malatya'nın "Kayısı Başkenti" unvanı, sadece verimli tarlalarda değil, şehrin sokaklarında, parklarında ve kültürel yaşamında da hissedilir hale gelmelidir. Kayısının kokusu, rengi ve ruhuyla yeniden canlanacak bir şehir merkezi, hem görsel bir zenginlik sunacak hem de Malatya'nın kimliğini ve potansiyelini tüm dünyaya yansıtacaktır.

* Kayısı Temalı Parklar: Şehirde, kayısı temalı parklar oluşturulabilir. Bu parklarda, kayısı ağaçlarının yanı sıra, kayısı ile ilgili heykeller, anıtlar ve diğer sanatsal eserler sergilenebilir. Bu alanlar, ziyaretçiler için hem görsel bir şölen sunacak hem de kayısının kültürel önemini vurgulayacaktır.

* Kayısı Bahçesi Turları: Şehir merkezine yakın kayısı bahçelerine rehberli turlar düzenlenebilir. Bu turlar, ziyaretçilere kayısının yetiştirilme sürecini yakından görme ve deneyimleme fırsatı sunarken, yerel ekonomiye de önemli katkı sağlayacaktır. Turlar, özellikle hasat döneminde daha da ilgi çekici hale getirilebilir.

* Kayısılı Ürünlerin Tanıtımı ve Satışı: Şehrin çeşitli noktalarında, kayısılı ürünlerin tanıtımının yapıldığı ve satışının gerçekleştirildiği estetik stantlar kurulabilir. Bu stantlarda, kayısı reçeli, kayısı pestili, kayısı kurusu, kayısı lokumu gibi yöresel ürünlerin yanı sıra, kayısı çekirdeğinden elde edilen doğal ürünler de satışa sunulabilir. Bu sayede hem yerel üreticiler desteklenir hem de Malatya'ya özgü lezzetler daha geniş kitlelere ulaşır.

Kayısı Temalı Sanatsal Etkinlikler:

Malatya'nın kayısı kimliğini sanatsal etkinliklerle zenginleştirmek, şehre kültürel bir dinamizm katacaktır:

* Resim ve Fotoğraf Sergileri: Kayısının farklı hâllerini, yetiştirilme sürecini, hasadını ve işlenmesini konu alan resim ve fotoğraf sergileri düzenlenebilir. Yerel ve ulusal sanatçıların katılımıyla gerçekleştirilecek bu sergiler, kayısının estetik yönünü ön plana çıkaracaktır.

* Kayısı Konulu Şiir Dinletileri: Kayısının bereketi, doğayla olan ilişkisi ve kültürel anlamını işleyen şiirlerin yer aldığı dinletiler düzenlenebilir. Bu etkinlikler, edebiyat ve kayısı temasını bir araya getirerek farklı bir kültürel deneyim sunar.

Afiş: Mustafa Düzleme

* Şimdiye Kadar Yapılan Kayısı Afişleri Sergisi: Yıllar boyunca kayısı festivalleri veya tanıtım kampanyaları için hazırlanan afişlerin sergilenmesi, kayısının görsel iletişimdeki yerini ve gelişimini gözler önüne serecektir. Bu sergi, aynı zamanda bir nostalji ve hafıza yolculuğu sunar.

Diğer Sanatsal Öneriler:

* Kayısı Temalı Heykel ve Enstalasyon Sanatı: Şehrin önemli noktalarına, kayısı formlarını, ağacını veya kayısıyla ilişkilendirilebilecek soyut kompozisyonları içeren kalıcı heykeller ve enstalasyonlar yerleştirilebilir. Bu eserler, şehre modern ve sanatsal bir dokunuş katacaktır.

* Sokak Sanatı ve Duvar Resimleri: Şehrin belirli duvarları, kayısı temalı mural (duvar resmi) veya graffiti sanatçılarına açılabilir. Bu sayede sokaklar birer açık hava galerisine dönüşür ve genç sanatçılar için de bir ifade alanı yaratılır.

* Kayısı Temalı El Sanatları Atölyeleri: Ziyaretçilerin ve yerel halkın katılımıyla kayısı çekirdeğinden takı yapımı, kayısı motifli seramik veya resim gibi el sanatları atölyeleri düzenlenebilir. Bu atölyeler, interaktif bir deneyim sunarak kayısı kültürünü daha derinlemesine keşfetme imkânı sağlar.

* Müzik ve Dans Gösterileri: Kayısının hasadını, geleneksel işlenişini veya kayısıyla ilgili hikâyeleri konu alan tematik müzik dinletileri, halk oyunları veya modern dans gösterileri düzenlenebilir.

* Kısa Film ve Belgesel Gösterimleri: Kayısının üretimini, tarihini, ekonomik ve kültürel önemini anlatan kısa filmler ve belgeseller hazırlanabilir ve belirli aralıklarla gösterime sunulabilir. Bu, kayısının bilinirliğini artırırken, belgesel sinemasına da katkı sağlar.

* Kayısı Konulu Edebiyat Günleri veya Öykü Yarışmaları: Kayısıyı konu alan öykü, deneme veya şiir yarışmaları düzenlenebilir. Dereceye giren eserlerin okunacağı edebiyat günleri, Malatya'nın edebî kimliğini de güçlendirecektir.

Bu öneriler, Malatya'nın kayısı başkenti unvanını sadece tarlalarda değil, şehir merkezinde de görünür kılacak, kültürel ve sanatsal anlamda zengin bir ortam yaratacaktır. Bu sayede Malatya, hem yerel halk için daha yaşanabilir bir şehir hâline gelecek hem de turistler için cazip bir destinasyon olacaktır.

Malatya Büyükşehir Belediyesi Sanat Sokağı