MALATYA'DA 'GAZEL' VAKTİ
Sonbaharda ağaçlar yapraklarını döker ve bahçeler yavaş yavaş rengarenk yapraklarla kaplanır. Peki bu yapraklarla neler yapılabilir? Döküldükleri yerde kalsınlar mı, yoksa toplansınlar mı?
Yurt genelinde olduğu gibi Malatya'da da havanın soğumasıyla birlikte bağlar, bahçeler, cadde ve sokaklar yapraklarla dolmaya başladı. Her yıl olduğu gibi bu yılda renkli görüntüleriyle etrafa yayılan yapraklar, Malatya'da artık kış mevsiminin gelmeye başladığını gösteriyor.
Fotoğraf: Alişan Hayırlı Roma Köprüsü Suceyin /Arapgir/Malatya
Halk arasında ‘gazel’ olarak adlandırılan sonbahar yaprakları sarı , kızıl, turuncu renkleriyle şehre hüznü de birlikte getirirken Kış mevsiminin gelmesiyle yerlere dökülen sonbahar yaprakları “gazeller”, Belediye temizlik görevlilerince toplanmakta; poşetlere konularak çöp arabaları ile çöp toplama merkezlerine taşınarak bertaraf ediliyor. Ayrıca yapraklar yol süpürme araçlarıyla temizleniyor.
Kasaba ve köylerinde yaşayan vatandaşlar ise savrulan gazel yapraklarını toplayarak çuvallara, ararlara doldurarak götürüp ekmek pişirmek, soba tutuşturmak için, yakacak ve hayvanlara yem olarak kullanarak değerlendirilmektedir. Malatya'da da sonbahar mevsiminin gelmesiyle birlikte ağaç dallarından yerlere dökülmeye başlayan gazelleri bahçelerinde toplayarak yakanlarda vardır.
Peki bu gazel yapraklarıyla neler yapılabilir? Döküldükleri yerde kalsınlar mı, yoksa toplansınlar mı?
Bu konuda uzman kişilerle yaptığım görüşmelerde ;
Sonbaharda dökülen yaprakların toplanarak yakılması çevre kirliliğine, küresel ısınmaya ve ozon tabakasına zarar verebilecek birçok reaksiyonu başlayabilir.
Ayrıca toprakta yaşayan mikroorganizmalara da yakma sırasında zarar gelebilmektedir.
1 gram toprak dünyadaki insandan yaklaşık 30-40 kat daha fazla canlının yaşam ortamıdır, yüzlerce yılda olur. Ekosistem içinde doğa kendi atığı olan ağaç yapraklarını bir çöp değil de bir nevi kom post haline getirip bakteriler sayesinde gübre haline getirip tekrar doğaya kazandırıyor
.
Avrupa ve Amerika'da meyve bahçelerinde, parklarda ve ormanlarda toplanan yapraklar doğrandıktan sonra özel kompost havuzlarına alınmakta üzerine hayvan gübresi ve bir miktar toprak karıştırılarak 6 ay fermantasyona bırakılarak bitki komposto hazırlanmakta ekolojik bir gübre elde edilmekte ve özellikle süs bitkilerinin gübrelenmesinde kullanılmaktadır.
Mikroorganizmalar topraktaki ölü organik maddeyi ayrıştırarak mineral hale getirirken bu esnada ısı üretmeleri toprağı ısıtır, sıcak tutar. Toprak ısısı, tohumların çimlenmesi ve kışlık bitkilerin sera veya açık alanda soğuktan korunmalarında önemlidir. Yapraklar başka canlılara ve toprağa hayat veriyor. Gübre oluyor. Yapraklarda mantar ve bakteriler arasında kurulan bu muhteşem madde devridaimi sayesinde, dünyamız bir çöplük olmaktan kurtulmaktadır. Dökülen her yaprak bitkinin mevcut toprağına kalkan görevi üstlenir ve bazı canlılara yaşam alanı oluşturur. ·Sonbaharda dökülen her yaprak toprağa karışarak değerli bir gübre haline dönüşür.
Sonbahar mevsiminde savunmasız kalan yapraklı bitkilerin zarar görmüş kısımlarına veya oyuk olmuş kısımlarına böcekler ,yumurtalarını bırakarak bütün bir mevsim onları dış şartlardan korur.
(larvalar, solucanlar, örümcekler ve salyangozlar, kirpiler vb. )
Sonbahar sanattır, diğerleri sadece mevsimdir.” vecizinden hareketle güz gelince yere düşen sarı, kırmızı, turuncu yaprakların oluşturduğu manzarayla sonbahar mevsimi boyunca kartpostallık görüntüler, bahçelerde kendini gösteriyor.
Malatya’nın ciğerleri de Bağ köyleri( Banazı, Tejde, Barguzu, Kileyik, Çırmıktı, Gündübek) Çarmuzu ve Orduzu dur. Belediye’nin yanlış politikaları neticesinde bağ köylerinin gazelleri değil, bağları bahçeleri tarım arazileri imara açılarak katledildi. Belediyenin rant İmarından şimdilik canını kurtaran bağlar bahçeler sonbaharın son demini yaşamakta gelenleri bağrına basmaktadır.
Malatya'da yaz aylarında sarı altın olarak bilinen ayrıca önemli bir ekonomik geliri oluşturan ve sonbaharda da altın sarısı yaprakları ile ayrı bir güzelliğe bürünün kayısı ve meyve bahçeleri başta doğa tutkunları olmak üzere fotoğraf çeken ve fotoğrafçılık hobisi olanlar gezerek, bol bol fotoğraf çektiriyorlar . Güzel bir anı kalsın diye .
Gazeller çocuklar içinde oyun aracı oluyor . Elleriyle havalara serpiyorlar, gazellerin içine saklanıyorlar, yuvarlanıyorlar . Gazel ve anız yakma bence cehaletin göstergesidir. Sonbaharda gazeli, yazında anızı yakarak doğal döngüyü koparmış oluyoruz.
Tarım ve Orman Bakanlığının gazel ve anız yakılmaması için yapacağı yurttaşları bilgilendirici videolarla, afişlerle, duyurmalıklar da " Bilboard" vatandaşları bilinçlendirmeye çalışmaları gerekmektedir.
Gazel yakılmış Basak köyü Hekimhan- Malatya
Barguzu , Yeşilyurt - Malatya
Fotoğraf:Alişan Hayırlı / Yeşilyurt / Malatya
Yorumlar
Yorum Gönder