Malatya Etil Alkol Fabrikası Çürümeye Terk Edilmiş...

      Türkiye Şeker fabrikalarının kuruluş yıldönümü 6 Temmuz 1935 tarihinde " Türkiye Şeker Fabrikaları  A.Ş." adında birleştirildi. 1926' dan itibaren Şeker fabrikalarının kuran  genç Türkiye Cumhuriyeti, 2. Dünya Savaşı sırasında ihtiyacı olan şekerin büyük kısmını kendi fabrikalarında  sağlayan birkaç ülkeden biridir.

 Ne hazindir ki. Türkiye Cumhuriyeti uzun yıllar sonra Şeker ithal eder duruma düşmüştür. Çünkü Atatürk  ve Cumhuriyetin dikili Ağaçları Sümerbank, Tekel ,Seka Fabrikaları gibi Şeker fabrikalarının bir kısmını  sattılar.  Kalanlarda elden çıkarmak istiyorlar.

 Hükümetlerin alkol kullanımını azaltmak için vergileri artıran politikaları ile şeker fabrikalarının özelleştirilmesine yönelik uygulamalar ve pancar melasından alkol üreten üniteler kapatılmasıyla etil alkol üretimini azalmıştı.

 Malatya Şeker Fabrikası yerleşkesinde bulunan ve faaliyetine son verilen alkol fabrikasının harabe haline gelen binası

      Özelleştirme ve çeşitli nedenlerle üretimi durdurulan  trilyonluk tesisler çürümeye terk ediliyor. "Kâr edecek, yeni istihdam alanı yaratacak" gibi bahanelerle satılan onlarca işletme artık üretimden tamamen tasfiye edilmiş durumda.

        

      Malatya Şeker Fabrikası 6.dönem Mimarlar Odası Malatya Şubesi olarak Sivas Koruma kurulunda 2019 yılında tescili  yapılmıştır.  20 yıldan  beri atıl bir vaziyette bekleyen Malatya Şeker Fabrikasının yerleşkesindeki şeker pancarından alkol üretim fabrikası ölü yatırım haline bürünmüş, kendi haline terk edilmiş binası, milli servetin çürümeye terk edildiği bir yapı halinde.

 Türk ekonomisine katkı yaptığı yılların hatırasıyla baş başa kalmış, demiryolunun paralelinde yeni yapılan  Anayurt  yolunun  kenarında sessiz sedasız akıbetini bekliyor. Artık fabrikada  makinelerin müzik sesi gelmiyor. Bacasından duman tütmüyor. Yarasalar, güvercinlerin barınağı olmuş.

      

      Malatya Şeker Fabrikası Şeker-İş Sendikası Malatya Şubesi Başkanı Nuri Murat 'la telefonla görüştüm. İstanbul'da bir toplantıda olduğundan yüz yüze görüşemedik. Kapatılan alkol fabrikası ile ilgili kendisine sorulan sorulara verdiği cevapları, basına verdiği demeçleri,  görüşmeleri okudum, not aldım.....

Dünyada ve ülkemizde de yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgınının ardından kapatılan Alkol Fabrikaları önemi gündeme gelmişti...

Dünya Sağlık Örgütü, UNICEF’in yanı sıra  Sağlık Bakanlığı da Covid-19 olarak da adlandırılan yeni tür Coronavirüs’e karşı alınacak en etkili tedbirin kişisel hijyen kurallarına dikkat etmek olduğunu vurgularken, kişisel hijyen ve dezenfektan materyallerinde kullanılan en önemli ürünün saf alkol olduğu belirtiliyor.

Ülkemizde Corona virüse yönelik tedbirler kapsamında, etil alkol, tıbbi maske ve oksijen cihazlarına uygulanan gümrük vergileri tamamen sıfırlandı. Cumhurbaşkanlığının kararlarıyla dökme etil alkol ithalatındaki gümrük vergisi de kolonya ve dezenfektan üreten sanayiciler için yüzde 10'dan sıfıra indirildi. 

 Küresel ölçekte yayılan Coranavirüs, birçok      ülkede olduğu gibi Türkiye’de de  dezenfektan ürünlere yönelik yoğun bir talep yaratırken, şimdilerde dezenfektan ürünlerde kullanılan saf alkol sıkıntısı baş gösterdi.

      

Oysa aralarında Malatya’nın da bulunduğu birçok ildeki Tekel Alkol Fabrikaları, sağlık ve ilaç sektörlerinde kullanılan saf alkol üretiyor, Türkiye sağlık ve ilaç sektörlerinin ihtiyacını karşılıyor, hatta dünyaya ihraç ediyordu.

                                        Fabrika Müdürlüğü

          Bu fabrikalar, son 20 yılda, ya özelleştirme sonrası yok edildi ya da Malatya’da olduğu gibi “Çevreye zarar veriyor.” ile doğrudan kapatıldı.

Halbuki bunun altında yatan gerçek sebep; bazı muhafazakar çevrelerin alkolü sadece ‘içki’ olarak algıladıklarından, güçlü ve etkili lobileriyle bu fabrikaların sonunu getiren çalışmalar yaptılar ve etkili de oldular. Siyasal iktidarın bu konuda destekledi ve fabrikalardaki alkol üretimini durdurdu.

İçkinin çok ötesinde birçok stratejik ürün için alkol ihtiyacı olan ülkemizi dışarıdan alkol ithal etmek zorunda bıraktılar.

    

Şeker-İş Sendikası Malatya Şubesi Başkanı Nuri Murat'la  2020 yılında iha ajansının YouTube/ beyaz gazete Korana Virüs videolu söyleşide Malatya Etil Alkol Fabrikasının tekrar açılması ile ilgili görüntülü röportajında söyledikleri şöyle;

"Son günlerde alkolün kıymeti ortaya çıkınca, yılardır Alkol Fabrikasını çalıştıralım çalıştırmamız  için çok ciddi anlamda mücadeleler verdik. Biz yıllardır Alkol fabrikasını çalıştıralım dedik. Gerek kamuoyundan gerek yetkililerden olumlu destek alamadık.

Fotoğraf: Pilot Atilla Özdemir 

      Geldiğimiz noktada alkolün ne kadar stratejik bir ürün  olduğunu şimdi anlıyoruz. Türkiye’de  bilindiği gibi 4 tane alkol fabrikamız vardı. Türk Şekere ait İki fabrikamız özeleştirme adı altında Erzurum ve Turhal fabrikası satılınca kapatıldı. Bizde şu anda Türk Şekerde  tek Eskişehir Şeker fabrikası var.

         Malatya Şeker fabrikası 2000'li yılların başında arıtma tesisi olmadığından dolayı kapatıldı. Biz bununla ilgili ciddi anlamda çalışmalar yaptık. Şeker iş sendikası olarak...

"Altın yumurtlayan tavuğu kestiler ama istenirse küçük bir yatırımla faaliyete geçebilir”

Malatya Alkol Fabrikası’nın kapatılmasından sonra, adeta bugünlerdeki sıkıntının yaşayacağını öngören ve sık sık bu fabrikanın kapatılmasının stratejik bir ürün olan alkol sağlık, tıp, ilaç, kozmetik sektörleri, hatta silah sanayii için büyük bir kayıp olduğunu vurgulayarak fabrikanın yeniden faaliyete geçirilmesi gerektiğini savunan Şeker – İş Malatya Şube Başkanı Nuri Murat’ın bu feryadı duyulmadı ya da duyulmak istenmedi.

                           

Fotoğraf ( alıntı ) Şeker – İş Malatya Şube Başkanı Nuri Murat ( 

       Nuri Murat röportajında  devamla "En çok ihtiyaç duyduğumuz bu süreçte gerekli olan bir alkol. Biz de Malatya  olarak yüzde yüz saf alkol üretiyoruz. Etil alkolu çok kaliteli üretiyoruz.

Malatya’da 98 derece saflıkta çok kaliteli üretim yapılıyordu”
Malatya Alkol Fabrikası’nın ürettiği alkolün 98 derece saflıkta ve Türkiye’nin en kaliteli üretimi olduğunu hatırlatan Nuri Murat...

"Malatya alkol fabrikamızda  50 bin  litre alkol üretiyorduk. Yıllık  180 gün çalıştığımızı düşünecek olursak yaklaşık 90 bin ton alkol üretmiş olacaktık. Bu da hem bölgenin  hem ülkenin büyük bir ihtiyacının karşılamış olacaktı. Hem de  başta dediğimiz  gibi arıtım tesisinin olmayışı fabrikada ki bazı parçaların sökülüp  Eskişehir'deki fabrikamıza götürülmesi. Ama genel müdürlüğümüz, hükümetimiz uygun görürse!!! Çalışın derse, ciddi  bir yatırım yapılırsa fabrikamız ayağa kaldırırız. Yeniden çalışırız.

                 Milli servet çürüyor..

Dökülmüş bina, pas tutmuş demir aksamı, bomboş atıl halde koca bir fabrika.

Mahzun, metruk ve mazlum..

           

Zamanında fizibilite çalışması yaptık. İşte o zaman 20 milyon para ile arıtım tesisi modernleşme yapılacaktı. O gün yetkililer" alkolü dışardan daha ucuza alıyoruz mantığı ile hareket ettiler... Bugün de Malatya Şeker Fabrikası bünyesindeki saf alkol fabrikasının küçük bir yatırım bütçesi ile yeniden faaliyete geçirilebileceğini ve Türkiye’nin ihtiyacını karşılayabileceğini" ifade etti...

                                              Alkol Fabrikasından geriye kalanlar. (Camdan Görünüş)

     Şeker fabrikalarımızda, şeker üretiminin yan ürünü olan melas kullanılmaktadır. Ayrıca, melastan alkol üretiminde yan ürün olarak elde edilen şlempe; değerli bir hayvan yemi olarak değerlendirilmektedir. Alkol üretimine devam edilirse 

talep durumunda biyoetanol de üretilebilmektedir.

Koronavirüs salgını, stratejik önemdeki fabrikaların satışının, kapatılmasının  ne kadar yanlış olduğunu bir kez daha gösterdi. Salgınla mücadelede kullanılan kolonya ve dezenfektan ürünlerinin hammaddesi olan etenole ihtiyaç artınca hükümetin de kamunun elinde kalan son 15 şeker fabrikasını şimdilik satmaktan vazgeçtiği öğrenildi.

Kurulduğu yıllardan beri Malatya’ya hizmet ettikten sonra, ispirto- diğer adıyla alkol fabrikası- arıtma tesisi olmadığından, atıklarının çevreye zarar verdiği gerekçesiyle 2000'li yıllarda kapatılmıştı. Fabrikaya daha sonra biyolojik arıtma tesisi yapılmasına rağmen, saf alkol üretip, ilaç, kozmetik, savunma sanayinde kullanılan alkol fabrikası tekrar açılmamıştı.

      Alkol Fabrikası Binası neden çürümeye terk ediliyor?

    

       Vatandaşlar; "Alkol fabrikası neden hala kapalı?" diye soruyor, binanın güçlendirme ve iyileştirme çalışmalarının derhal başlamasını talep ediyorlar.
Bu tesisi en rantabl şekilde yöreye nasıl kazandırırız, bunu düşünmemiz lazım. Umarım atıl durumdaki Malatya Etil Alkol Fabrikası'nın tekrar açılması hepimizin ortak isteği...

Alkol fabrikası 18 yıldır kapısı kilitli