16 Temmuz 2021
Malatya - Battalgazi ilçesi ( Eskimalatya)
Anadolu coğrafyasındaki mirasa sahip çıkabiliyor muyuz?
Malatya'ya 12 kilometre uzaklıktaki Battalgazi ilçesi (Eskimalatya'nın ) coğrafyasından adeta tarih fışkırıyor... Antik çağ, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemleri açısından çok zengin yer altında yer üstünde Türk, Ermeni, Rum, Süryani eserleri mabetler kiliseler. havralar, camiler , kaleler, saraylar, surlar, çeşmeler, mezarlar, define avcılarının mekanı haline geldi...
ROMA - BİZANS DÖNEMİ ODA MEZARLARI
Öğlen güneş tepede iken yola koyuluyorum. Önce 20 dakikalık mesafedeki Eskimalatya ( Battalgazi) sınırları içindeki Roma dönemi oda mezarları gideceğim. Yol boyunca ören yerini gösteren tek bir kahverengi levhaya rastlamadım. Etrafı tel örgüyle çevrili olmayan kazı alanını sora sora buluyorum. Kazı alanında kapısı kilitli prefabrik küçük bir kulübe. Görevlisi yok. TOKİ çalışanlarından oda mezarları alanı hakkında bilgi aldım. Rahatça kazı alanına içene giriyorum. Kazı çalışması bu yıl henüz başlamamış olduğundan gerekli güvenlik, koruma tedbirleri alınmadığını, TOKİ'ye ait inşaat malzemeleri, hafriyat artıkları , arkeologların bin bir emekle çıkardıkları oda mezarları yerleri dağınık ve düzensiz görünüyor. Görüntü içimi acıtıyor.
Roma oda mezarlarının bulunduğu tepeden önceden 360 derecelik açıyla Malatya Ovası tüm görkemiyle görünürdür. Şimdi üç tarafını TOKİ binaları kapatmış. Açık alandan bakınca uçsuz bucak ova yemyeşil görünüyor.
TOKİ tarafından, Eskimalatya Roma suları karşısında, Sıprıntı mezarlığını geçtikten sonra eski YİBO ( Yatılı İlköğretim Bölge Okulu) civarında Karlığın tepesi mevkiine yapılan Toplu Konut inşaat çalışmaları sürerken, konutların arasında yapılan kazılarda Roma dönemine ait oda mezarlar bulundu...
Karabağlar Nekropoli antik Roma dönemi mezarlığı M.S. 2.yüzyıla tarihleniyor.
Mezarlar giriş kısmı üstten olacak şekilde düzenlenmiş. Bu tipolojide Türkiyedeki bilinen tek nekropol alanı. Alan, Sivas Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulunca
tescillenmiş.
2020 yılında Malatya Müze Müdürlüğünce görevli uzmanlar tarafından bilimsel kurtarma kazısı yapılmış. Bu kazı esnasından 45 mezardan 15'i açılmış. Bu mezarların üstüne can ve mal güvenliği acısından demir parmaklı ızgaralar konmuş onların da üstüne mavi brandalar örtülmüş... Fakat alan dış müdahalelere açık hale gelmiş...
1Temmuz 2015 tarihli Malatya yerel Medyada yer alan Öz haberde
"TOKİ tarafından Akçadağ Kültür Mahallesi’nde yaptırılan toplu konut inşaatının hafriyatı altında kalan ve Roma dönemine ait olduğu belirtilen 5 adet kral kaya mezarından 2’sinin kurtarıldığı bildirildi. Tespitli 3 adet mezarın ise inşaat sahası altında kaldığı kaydedildi." Yayımlanmıştı. Bu olaydan ders alınmamış ki; yine TOKİ bu sefer yer Battalgazi (Eskimalatya )
Fotoğraflarda görüldüğü gibi tarihi kalıntılara TOKİ tarafından zarar verilmektedir. Battalgazi'de ( Eskimalatya) bulunan Roma dönemine ait 45 oda mezarı, Belediye tarafından yaptırılan Toki inşaat ve hafriyat yığınlarının altında kalarak yok oluyor...
TOKİ hafriyat ve moloz atıklarının altında kalan tarihi ve kültürel mirasın tekrardan gün yüzüne çıkarılıp koruma altına alınması gerektiğini belirten konuyla ilgili uzmanlar da şöyle konuştu: “İlçe merkezinde bulunan ve böylesine önemli kültürel varlıkların değer görmemesi veya koruma altına alınmaması yetkililerin taşınmaz kültür varlıklarına bakış açısını net olarak ortaya koyuyor.
Tespit edilen bu tarihi sit alanın bilimsel kazısının bir an önce bitirilerek etrafının tel örgü ile çevrilmesi, güvenlik önlemlerin alınması ve turizme kazandırılması gerekir. İlimizde tarihi yerlerinin daha fazla tahrip olmaması için önlem alınmasını ,restorasyon projelerin ehil olan firmalara verilmesi önemlidir.
Eskimalatyada Selçuklu Türk İslam eseri, Kırk Kardeşler mezarlığı gibi, Roma dönemi oyuk oda ve yer mezarlarının tek tek yok olmasını ve yetkili kurumların ilgisizliğini üzüntü ile izliyorum. Şehir merkezinde Büyükşehir belediyesince billboardlara (reklam panolarına )"Malatya Tarihi eserlere sahip çıkıyor" afişleri asmakla inandırıcı olmuyor...
Kültür Mirası'nı koruyamayan ülkeler arasında herhalde ön sıralarda yer alıyoruzdur...
Tarihi varlıklarımız birer birer elden gidiyor. İlgili devlet kurumlarının tarihsel değerlerimize ve mirasımıza ne kadar sahip çıktığının da bir göstergesidir.
Fotoğraf yazı:
Gezgin Öğretmen, Fikri Demirtaş
Yorumlar
Yorum Gönder