Akçadağ Köy Enstitüsü " Sevgi Yolu" kaldırım taşları da yağmalanıyor.
Toplumsal Hafızada Yok Olan Kültürel ve Mimari Miras: Malatya Akçadağ Köy Enstitüsü...
Köy enstitüleri, Cumhuriyetin halkçı ve devrimci ilkelerinin eğitim yoluyla Anadolu’da yayılmasını amaçlayan bir projenin ürünüdür.
Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel ve İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı Tonguç tarafından geliştirilen ve uygulanan köy enstitüleri projesi, 17 Nisan 1940 tarihinde yürürlüğe girdi.
Köy enstitüleri Anadolu coğrafyasının 21 farklı noktasında, köy okullarına öğretmen yetiştirmek için açıldı.
1891 yılında Akçadağ merkezde yapılan Hamidiye Kışlası, 1938 yılında Eğitmen Kursu, 1940 yılında ise Akçadağ Köy Enstitüsü olarak yapılanmıştır. Ancak, Hamidiye Kışlası eğitime ve enstitülerin kuruluş amacına uygun olmadığından, Akçadağ İlçesi sınırları içerisinde, Malatya-Adana demiryolunun 30. kilometresinde yer alan Karapınar Köyünün 3160 dönümlük arazi enstitü alanı olarak tahsis edilmiştir.
1940’ta Akçadağ Köy Enstitüsü Müdürü Şinasi Tamer ve Eğitim başı da Şerif Tekben olur. Şerif Tekben, 1942 yılında, Şinasi Tamer’in Akçadağ’dan ayrılışı ile enstitünün müdürlüğüne getirilir. Akçadağ Köy Enstitüsünün gelişiminde Şerif TEKBEN’in emeği ve çabaları belirleyici olmuştur.
Eğitim Başı ise Reyzi PAMİR'dir. Akçadağ aydınlığının yaratılmasında büyük emekleri vardır.
Okulun projesinin mimarı Ahsen YAPANAR'dır.
Akçadağ Köy Enstitüsü, Malatya ve çevre illerdeki köy çocuklarına eğitim vermek amacı ile 1940 yılında kuruldu. Malatya ili Akçadağ İlçesi Karapınar Mahallesi sınırlarında kalan mülkiyeti Maliye Hazinesi adına kayıtlı, tapu niteliği “Okul Binası ve Tarlası” olan 244.087 m2 alana sahip 184 ada, 1 numaralı parsel, Kültür ve Turizm Bakanlığı Sivas Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulunun 02.08.2000 tarih ve 3835 sayılı Kararıyla “Korunması Gereken Taşınmaz Kültür Varlığı” olarak tescil altına alınmıştır.
Akçadağ Belediyesinin Malatya Milli Müdürlüğüne Akçadağ Köy Enstitüsüne ait binaların tahsis yazısı
Söz konusu alan 1941 yılında kurulan ve 1952 yılında kapatılan Akçadağ Köy Enstitüsüne ait 3160 dönüm alanın küçük bir bölümünü oluşturmaktadır.
1940-1954 Akçadağ Köy Enstitüsü, 1954-1976 Akçadağ İlk öğretmen Okulu, 1976-2014 Akçadağ Öğretmen Lisesi-Anadolu Öğretmen Lisesi olarak çevre illerdeki yoksul köy çocuklarına parasız, yatılı, laik, karma, demokratik, bilimsel eğitim anlayışı çerçevesinde ışık olmuş aydınlanma kurumuydu.
Akçadağ Anadolu Öğretmen Lisesinin de 2016 yılında kapanması sonucu okul alanında bulunan lojmanlar, yatakhaneler, fırın ve çamaşırhane gibi binalar sahipsiz ve atıl vaziyette kaldığından aşırı bir şekilde yıpranmıştır. Dahası 2016 yılında çıkan bir yangın sonucu okul alanında bulunan ağaçlar ve binalar büyük zarar görmüş durumdadır.
Ne yazık ki bu güzide eğitim kurumu şu anda atıl durumda ve harabe bir halde çürümeye terk edilmiş. Zamanında ulusal mimari proje yarışması ile tasarlanan Akçadağ Köy Enstitüsü, günümüze ulaşan az sayıdaki enstitü binalarından biri olma özelliğini taşımaktaydı.
Enstitü ’de yol, yeşil alan ve binalar iç içe geçen örgü kurgusu ile birbirini bütünlemektedir. Bu örüntüler arasında yer alan 200 metre uzunluğundaki Arnavut taşlı Sevgi Yolu bu kurgunun en duygusal ve etkileyici bağıdır.
1949 mezunu Enstitülü Ali Doğan öğretmenimden edindiğim bilgiye göre;
1947 yılında Akçadağ Köy Enstitüsü öğrencilerinin Elazığ'dan trenle okullarına getirdikleri
Bazalt küp şeklindeki kaldırım taşlarıyla yaptıkları kendisinin de çalıştığı "Sevgi Yolu'nun" taşlarının söküldüğünü talan edildiğini gördüm.
Hakikat hakkında güzel bir söz vardır. "Eğer insanlar susarsa taşların konuşacağından " söz edilir.
Az değil 80 yıldır öğrencilerin emeği ile yapılan Sevgi Yolunun taşları bin bir sırrıyla öğrencileri karşılıyordu. Ama artık taşlar konuşmasın diye okulun talan edildiği yetmez gibi onları da yağmalıyorlar.
Okulun mezarlığının içler açısı durumu, mezarlar ot basmış, mezar taşları kırılmış, toprak içine gömülmüş, harabe halde mezarlığın etrafı çevrilmemiş. Yerli ve Milli bir değerin belleklerden silinişi içimizi kanatıyor.
Bizler Köy Enstitüsü kültürünün açtığı yolda ve amaçla okutulduk öğretmen okullarında, öğretmen liselerinde...Ama ne olursa olsun yenemeyecekler, silemeyecekler yüreğimizdeki o muhteşem sevdamızı...
Malatya Valiliğini, Milli Eğitim Müdürlüğünü, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğünü göreve çağırıyorum. Cumhuriyet Eğitim tarihinde önemli yeri olan tescili yapılan sit alanı ikan edilen Akçadağ Köy Enstitüsü yerleşkesine sahip çıkar mısınız...
Yorumlar
Yorum Gönder