TARİHİ ESERLERE SAYGI
28 Temmuz 2023. Malatya
6 Şubat tarihinde meydana gelen deprem binlerce insan yaşamını kaybetmesine neden oldu. Deprem, yalnızca etkilediği şehirlerde değil, tüm Türkiye’de büyük bir acılara, sebep oldu. Deprem nedeniyle, 10 ilimizde binlerce bina da yıkıldı. On binlerce insanımız öldü. Birçok arkeolojik eser ve kültürel mirasın zarar gördüğü kamuoyuna yansımıştı. Üstelik bu depremlerin yer yer benzer şiddetlerde tekrar etmesi, mevcut eserlerin korunması ve taşınması noktasında bazı önlemlerin alınmasına sebep oldu.
Malatya - Battalgazi Çamurlu Mahallesi Ermeni Surp Krikor Lusavoriç Vankı( Manastır)
Malatya’da 6 Şubat Depreminde yaşadığımız bunca acılara rağmen Kentin belgesi, tarihi ve Kültür varlıkları olan eserleri , yapıları yaşatmamız lazım.
Malatya'da zarar gören yerler arasında; deprem öncesi milyonlarca para harcanarak restorasyonu yapılan Yeni Cami başta geliyor. Osmanlı'nın son yıllarına doğru inşa edilen camiyle beraber, ( yerel ağızda cami için "Teze Cami" de deniliyor) zarar gören tarihi camiler arasında Battalgazi Ulu Camii'nin önemli bir kısmında yıkım meydana geldi.
Battalgazi Ulu Camii
Depremlerden hasar görünce ibadete kapatılan Selçuklu dönemi 800 yıllık Eski Malatya Ulu Cami restore edilerek yeniden ibadete açılacak.
Fotoğraf: Fikri Demirtaş
Çavuşoğlu Mahallesinde Taşhoran Kültür ve Sanat Merkezi (Ermeni Kilisesi) ayakta durmasına rağmen az da olsa depremden etkilendi. Kubbesinde ve taşıyıcı fil ayağında kayma ve duvarlarında hafif çatlama olduğu gözlenmekte.
Fotoğraf: Fikri Demirtaş
Malatya'nın Çınarlı camisi , bir zamanlar kiliseydi! Çarşı merkezinde Eski Kasap Pazarında, şimdiki Yeni Hamam Sokak ile Sabuncu Sokağının kesişme noktasında yer alan Surp Asdvadzadzin Kilisesi Ermeni kilisesi olarak inşa edilmiş. 1968 yılında onarılarak camiye dönüştürülmüş. O da depremde ağır hasarlı olmuştur.
Daha onlarca ismini yazmadığım tarihi eserlerimiz depremden etkilendi."Surp Lusavoriç Manastırı :Bu Manastır Bey Dağı'nın doğu tarafında kayalar üzerinde güzel manzaralı bir yere inşa edilmiştir.Manastırın havası çok güzeldir.Her daim tatlı tatlı meltem eser .Manastırın kendine ait geniş bir toprağı vardır .Sınırları iki saatlik mesafeyi kaplayan bu alanın dahilinde 400-500 verimli tarla bulunmaktadır.Geriye kalan arazide ise geniş bir orman ve binlerce asma yetiştirilecek toprak mevcuttur ."( Malatya Ermeniler Kitabı)
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından; Battalgazi Çamurlu mahallesinde duvarları harap ve yıkık halde bulunan (halkın Venk kilisesi dediği) manastırın restorasyon çalışmaları için gerekli izinleri çıkarılmıştı. Ve geçen yıllarda restorasyon yapıldı Ermeni Venk kilisesi depremden etkilenmemiş ayakta kalan tarihi eserlerden biridir. Malatya Büyükşehir Belediyesi tarafından Selahattin Gürkan döneminde bahçe peyzaj düzenlemesi yapıldı ve kilisenin etrafı taş ihata duvar ile çevrildi. Kilisenin bahçe giriş kapısı ve kilisenin ana giriş kapısı açık olduğundan serbestçe girilmektedir. Kilisenin bahçesi bakımsız görüntüsüyle dikkat çekerken yerlere atılan pet şişeler ve teneke kutuları ile dolup taşmış.
Ekipler tarafından çöpler toplanmayınca çok çirkin bir görüntü oluşturmuş. Bu sıralar nedense kilise kapısı sürekli açık. Kilisenin restorasyonu aslına uygun malzemeden yapılmadığından kışın buzdan, dondan etkilenen mermerler de şimdiden sökülmeye başlamış. Venk Kilisesi Sit alanı arazisine yıllarca kıyısından köşesinden girilerek kimisi ihata duvarının bitişiğine geçen yıllarda iki katlı ev yapmış, kimisi bahçelerine katmış ve sonuçta bir avuç yer kalmış kiliseye. Kilise yolu üzerinde bulunan ilkokul ve lojmanı taşımalı eğitimden dolayı terkedilmiş harabe halde. Okulun önündeki bayrak direği paslanmış yetim kalmış. Ay yıldızlı bayrağımız artık dalgalanmıyor. Okulun önünden kiliseye giden
yol kenarına hayvan pislikleri ( ahbun ) serilmiş. İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve Belediyenin gereken duyarlılığın göstermesini diliyorum.
Surp Krikor Lusavoriç Manastırı ( Venk Şapeli)
Fotoğraf: Erdal Kay
Geçen yıl İstanbul’dan, başka şehirlerden ve yurt dışından Malatya Çavuşoğlu Mahallesinde bulunan tarihi Taşhoran Sanat ve Kültür Merkezi olarak kullanılan ve ancak izin alındığı takdirde Hıristiyanlarca ayin yapılabilen yerli halkın Taşhoran dediği ( Ermeni Surp Yerrortutyun - Üç Horan Kilisesi) Kiliseye ayin için gelen Malatya HAYDER (Malatyalı Ermeniler Derneği) buradaki ayinden sonra otobüsle, özel arabaları ile Malatya Emniyet Müdürlüğünün görevli polislerin kontrolünde Venk kilisesine gitmişlerdi.
Malatya Valiliğine ve İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne önceden dernek olarak resmi dilekçe ile müracaat etmelerine rağmen. Kilisenin kapısı kilitli. İlgili kurumlardan bir görevli olmadığından ziyarete gelenler uzunca bir süre beklemişlerdi. Malatya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü yetkilileri ve Büyükşehir Belediyesi yetkilileri kilisenin anahtarının kendilerinde olmadığını söylemişler. Koskoca tarihi bir yapının anahtarı kayıp ve kimse de bu suçu üzerine almak istemiyordu, anahtar orta yerde sırra kadem basmıştı sanki. Çözüm olarak anahtarın o gün görevli polislerin kontrolünde kırılarak içeri girildiğini ve gelen ziyaretçilerin dua ettiklerini görgü tanıkları söylemişlerdi.
Şimdi ise kapı sonuna kadar açık giren çıkan belirsiz. Yolgeçen hanı olmuş. Korkarım duvarlarına yazı yazmaya başlarlar. Başka kötü amaçlar için de kullanırlar. Yakında kilise harabeye döner. Bahçenin çimleri şimdiden kurumuş. Ağaçlar da zamanında sulanmadığı takdirde kurur.
Kilisenin gelenlerin tuvalet, içme suyu ihtiyaçlarını karşılayacakları ve dinlenecekleri kapalı bir alan yok.
Hâlbuki terkedilen ilkokul ve lojmanının bulunduğu alan Belediye tarafından Sosyal tesis alanı ve seyir terası olarak yapılabilir. Malatya panoraması yüksekten izlenir, sorun da çözülmüş olur.
Bir öğretmen olarak kiliseye gelen misafirleri götürmeye utanıyorum. Buna yetkililerin çözüm bulması gerekiyor." Tarihi eserlere verilen değer göz önünde...
Fooğraf Galerisi:
2
3
4
5
7
1,2,3)
(Surp Asdvadzadzin Ermeni Kilisesi )1
2
Yorumlar
Yorum Gönder